4. Tijd om samen actie te ondernemen: een Europees klimaatpact
De betrokkenheid en het engagement van het publiek en alle belanghebbenden zijn cruciaal voor het welslagen van de Europese Green Deal. Recente politieke gebeurtenissen laten zien dat drastische beleidsmaatregelen slechts effectief zijn als de burger volwaardig bij het ontwerpen ervan wordt betrokken. Mensen zijn bezorgd over de werkgelegenheid, de verwarming van hun huizen en het betalen van de rekeningen, en de EU-instellingen moeten met hen in gesprek gaan om de Green Deal te doen slagen en blijvende verandering te bewerkstelligen. De burgers zijn een drijvende kracht achter de transitie en moeten dat ook blijven.
De Commissie zal tegen maart 2020 een Europees klimaatpact lanceren met de focus op drie manieren om het publiek te betrekken bij klimaatactie. Ten eerste moet het pact het delen van informatie aanmoedigen, inspireren en het publiek sensibiliseren voor de bedreigingen en uitdagingen van de klimaatverandering en de aantasting van het milieu en voor manieren waarop dit kan worden bestreden. Daarbij zullen verschillende kanalen en hulpmiddelen worden ingezet, zoals evenementen in de lidstaten, naar het model van de actuele burgerdialogen van de Commissie. Ten tweede moeten er zowel echte als virtuele ruimten zijn waarin mensen hun ideeën en creativiteit kunnen uiten en individueel en collectief kunnen samenwerken aan ambitieuze acties. Deelnemers zullen worden aangemoedigd zich in te zetten voor specifieke klimaatdoelen. Ten derde zal de Commissie werk maken van capaciteitsopbouw om burgerinitiatieven inzake klimaatverandering en milieubescherming te vergemakkelijken. Informatieverstrekking, begeleiding en educatieve modules kunnen helpen goede praktijken uit te wisselen. De Commissie zal er zorg voor dragen dat de groene transitie een prominente plaats krijgt in het debat over de toekomst van Europa.
Het klimaatpact zal voortbouwen op de burgerdialogen en -vergaderingen die de Commissie overal in de EU blijft organiseren en op de rol die de comités voor sociale dialoog vervullen. De Commissie zal de rol van regionale en lokale gemeenschappen, waaronder energiegemeenschappen, blijven versterken. De stedelijke dimensie van het cohesiebeleid zal worden vergroot en het voorgestelde "Stedelijk Europa"-initiatief zal steden assisteren om optimaal gebruik te maken van de mogelijkheden om duurzame strategieën voor stedelijke ontwikkeling te ontwikkelen. Het Burgemeestersconvenant van de EU zal een centrale rol blijven spelen. De Commissie zal met dit platform blijven samenwerken om bijstand te verlenen aan steden en regio’s die ambitieuze verbintenissen willen aangaan inzake klimaat- en energiebeleid. Het is en blijft een essentieel platform voor de uitwisseling van goede praktijken om op lokaal niveau verandering teweeg te brengen.
Tevens is de Commissie vastberaden om haar ecologische voetafdruk als instelling en als werkgever te verkleinen. Zij zal in 2020 een uitgebreid actieplan presenteren om zelf de doelstellingen van de Green Deal te realiseren en tegen 2030 klimaatneutraal te zijn. Zij roept alle andere instellingen en instanties van de EU ertoe op met haar samen te werken en vergelijkbare ambitieuze maatregelen voor te stellen.
In aanvulling op het klimaatpact moeten de Commissie en de lidstaten er zorg voor dragen dat er op een coherentie manier wordt gebruikgemaakt van alle voor de Europese Green Deal beschikbare planningsinstrumenten. De belangrijkste daarvan zijn de nationale energie- en klimaatplannen en de voorgestelde nationale strategische plannen voor de uitvoering van het gemeenschappelijk landbouwbeleid. De Commissie zal erop toezien dat zij aan het doel beantwoorden en dat zij effectief door de lidstaten worden uitgevoerd, en zal daarvoor in voorkomend geval gebruikmaken van instrumenten zoals het Europees semester.
De Europese fondsen, met inbegrip van het fonds voor plattelandsontwikkeling, zullen plattelandsgebieden helpen kansen in de circulaire en de bio-economie te benutten. Dit zal worden weerspiegeld in de langetermijnvisie van de Commissie voor plattelandsgebieden. Daarbij zal bijzondere aandacht uitgaan naar de rol van de ultraperifere gebieden in de Europese Green Deal en rekening worden gehouden met hun kwetsbaarheid voor klimaatverandering en natuurrampen en met hun unieke troeven inzake biodiversiteit en hernieuwbare energie. De Commissie zal werk maken van het initiatief “Schone energie voor de eilanden van de EU” om een langetermijnkader te ontwikkelen teneinde de transitie naar schone energie op alle eilanden van de EU te versnellen.
De Commissie en de lidstaten moeten er ook voor zorgen dat het beleid en de wetgeving worden gehandhaafd en effectief resultaten opleveren. De evaluatie van de uitvoering van het milieubeleid zal een cruciale rol spelen bij het in kaart brengen van de situatie in elke lidstaat. De Commissie zal in aanvulling op de Europese Green Deal tevens een nieuw milieuactieprogramma voorstellen, dat een nieuw monitoringmechanisme zal omvatten om te waarborgen dat Europa op schema blijft om zijn milieudoelstellingen bij het halen van zijn milieudoelstellingen. Zij zal voorts een dashboard creëren waarop de vooruitgang bij de verwezenlijking van alle doelstellingen van de Europese Green Deal kan worden gevolgd.
De Commissie zal een herziening overwegen van de Aarhus-verordening om de toegang tot administratieve en rechterlijke toetsing op EU-niveau te verbeteren voor burgers en ngo’s die de wettigheid van besluiten met gevolgen voor het milieu in twijfel trekken. De Commissie zal ook maatregelen nemen om in alle lidstaten voor hen de toegang tot de nationale rechter te verbeteren. Daarnaast zal zij acties van de EU, de lidstaten en de internationale gemeenschap steunen om de inspanningen ter bestrijding van milieucriminaliteit op te voeren.
Met de Europese Green Deal wordt een nieuwe groeistrategie voor de EU gelanceerd. Zij ondersteunt de transitie van de EU naar een rechtvaardige en welvarende samenleving die inspeelt op de uitdagingen van de klimaatverandering en de aantasting van het milieu en de levenskwaliteit van de huidige en toekomstige generaties verbetert. De Commissie nodigt het Europees Parlement en de Europese Raad uit hun goedkeuring te hechten aan de Europese Green Deal en zich volledig achter de erin vervatte maatregelen te scharen.
